- İmarlı Olması: İmarlı bir arsanın değeri, imarsız bir araziden her zaman daha yüksektir. İmarlı bir arsanın değeri, yatırım yapacak kişiler için güvenilir bir seçenek olarak görülmektedir. Çünkü imarlı arsa, gelecekte inşaat yapmak için yasal izinlerin alınabileceği anlamına gelir. Bu nedenle, alıcılar ilk olarak alacakları yerin imarlı olup olmadığını sorgularlar.
- İmara Girme İhtimali: Arsanın ileride imara girme ihtimalinin olması, arsa değerini arttıran bir unsurdur. Özellikle büyük şehirlerde, imara açılabilecek birçok bölge bulunmaktadır. Bu bölgelerde arazi sahipleri, imar planlarının değişmesiyle birlikte arsalarının değerlerinin artacağı umuduyla arsalarını satmaktadırlar. Bu nedenle, arazi almadan önce ilgili belediyeden veya il özel idaresinden bölgenin imara açılıp açılmayacağı hakkında bilgi alınması önemlidir.
- İmar Planındaki Yapılaşma Özellikleri: İmar planındaki yapılaşma özellikleri, arsa değerini belirleyen faktörler arasındadır. Emsal veya yoğunluk oranı, parselin yüzölçümüne göre inşaat alanını gösterir. İmar planlarında (h) harfi ile gösterilen yapılanmanın yükseklik sınırı da arsa değerini belirleyen bir faktördür. Emsal oranı yüksek olan arsaya daha fazla inşaat yapılabilir. Bu nedenle, aynı yüzölçümüne sahip iki arsanın emsal oranları farklı olduğunda, arsaların değerleri de farklı olabilir. Ayrıca, (h) harfi ile gösterilen yapı yüksekliği sınırı da arsa değerini belirleyen bir faktördür. Bu sınır ne kadar yüksekse, arsanın değeri de o kadar artar.
- Arazinin Toprak Yapısı Arazinin toprak yapısı arazinin değerini etkiler, tarım arazisi olarak kullanılacak arazide toprağın ne tür bir toprak olduğu incelenmeli gerekirse toprak tahlili yaptırılmalıdır. Yine tarımsal arazilerde arazinin eğimi (topografik yapısı) önemli ölçüde değeri etkiler. Düz (taban) araziler tarımsal açıdan daha değerlidir. Engebeli araziler tarımsal açıdan daha değersizdir. Buna karşın verimsiz arazilerin imara alınma ihtimali daha yüksektir. Toprak koruma kanunları tarımsal niteliği yüksek taban arazilere imar verilmesine müsaade etmezken, öncelikle kıraç, taşlık, kayalık araziler imara alınmaktadır. Engebeli arazilerde de durum aynıdır. İmara girme ihtimali daha yüksektir. Üstelik eğimli araziler manzarası itibariyle, denizi veya ormanı daha iyi görebilmesi nedeniyle de çok tercih edilmektedir.
- Geometrik Şekil Arazinin geometrik şekli değerine etki eder. Kare veya dikdörtgen araziler hem tarımsal hem de diğer amaçlı kullanımlarda kolaylık sağlamaktadır. Bu yüzden daha değerlidir. Üçgen, beşgen veya biçimsiz şekilli araziler tarımsal kullanımda daha değersizdir. Ancak imara girme ihtimali varsa arazinin geometrik şeklinin bir önemi yoktur. Çünkü parseller imara şekli ile değil yüzölçümü ile girmekte ve yeni imar parselleri oluşmaktadır.
- Yola Cephe, Yola Yakınlık bir taşınmazın yola cephesi ne kadar fazla ise, o kadar değerli kabul edilir, imar parseli olsun ya da olmasın. Eğer taşınmazın yola doğrudan bir cephesi yoksa, o zaman yola yakınlığına bakılması gerekir. Her zaman yola cephesi olan ya da yola yakın parsellere yatırım yapmak önerilir. Eğer taşınmazın cephesi olduğu yol geniş ve işlek bir yol ise, taşınmaz da o kadar değerli kabul edilir. Yola cephesi olmayan taşınmazlardan yola çıkışı için komşu arazilerden geçit hakkı almak mümkündür. Eğer komşu parseller geçit hakkını vermeye razı olurlarsa, tapu dairesine gidilir ve imzalanan sözleşme sonrası bu hak her iki taşınmazın tapusuna tescil edilir. Ancak, komşu taşınmaz sahipleri bu hak için razı olmazlarsa, mahkeme kararı ile bu hakkı almak mümkündür. Bir gayrimenkulün yanından otoyol geçmesi gayrimenkule değer katmaz. Çünkü otoyol tel örgü ile çevrilir ve gayrimenkulün o cephesi ölü alan haline gelir. Hem otoyolun gürültüsü hem de eksoz gazı istenen bir durum değildir. Ancak, otoyol çıkış kavşaklarına yakın yerler değerli kabul edilir. Parselin yola cephesinin olması bölünebilirliği (ifraz edilebilirliği) açısından da önemlidir. Yola cephesi olmayan parselleri ikiye, üçe ayırmak hukuki ve teknik açıdan mümkün değildir. Yola cephesi paylaşılabilirlik açısından da önemli bir unsurdur. Yola cephesi olmayan bir yeri ikiye ayırıp taksim edemezsiniz. Ancak, iki hissedar olarak aldığınız bir yere yola cephesi varsa ileride burayı ikiye ayırıp tapuya iki ayrı parsel olarak tescil edip aranızda paylaşabilirsiniz. Tek başınıza aldıysanız bile, paraya ihtiyaç duyduğunuzda yarısını ayırıp satabilirsiniz ve ilerde öldüğünüzde mirasçılarınız kavga etmez, ikiye ayırıp paylaşabilirler. Bu nedenle, yola cephesi olan yerler değerlidir. Yola cephesi olan tarım arazilerine, sanayi parsellerine ulaşım, çalışma, sulama, inşaat, malzeme ve hammadde nakli kolay olur.
- Hammaddelere Yakınlık Taşınmaz üzerinde bir üretim tesisi varsa, hammaddelere yakınlık değeri olumlu etkiler gösterir. Ancak çok gürültü yapan bir işletmeye veya toz ve gürültü çıkaran bir taş ocağına yakınlık değeri olumsuz etkiler gösterir.
- Şehre, Köye Yakınlık Taşınmazın yerleşim yerlerine yakın olması değeri olumlu etkiler gösterir.
- Meralara Yakınlık Hayvancılık yapılan taşınmazlarda meralara yakınlık değeri olumlu etkiler gösterir.
- Pazar Alanlarına Yakınlık Üretilen ürünlerin pazarlanabileceği alanlara yakınlık değeri olumlu etkiler gösterir. Örneğin, şeker pancarı ekiyorsanız, şeker fabrikasına yakın olmak bir avantajdır. Balık çiftliği kuracaksanız, turizm yerlerine veya büyük şehirlere yakın olmak iyi olabilir. Sanayi tesisi kuracaksanız İstanbul, İzmir gibi yerlere yakın olmak daha avantajlıdır, çünkü tüketim büyük şehirlerde gerçekleşir. Ofis kuracaksanız Ankara'da olmanız gerekebilir, çünkü tüm bürokrasi Ankara'da yoğunlaşmıştır.
- Manzara Taşınmazın deniz, orman gibi eşsiz bir manzarası olması, görüş alanının geniş olması ev veya otel vasıflı taşınmazlarda değeri olumlu etkiler gösterir.
- Hukuki Durum Taşınmazın hukuki durumunun ihtilaflı olması veya kamulaştırılacak taşınmazlar arasında bulunması değeri olumsuz etkiler gösterir. Örneğin, sınır ihtilafı olması gibi durumlar değeri düşürebilir. Tapu kaydında kamulaştırılacağına dair beyan veya şerh düşürülmüş taşınmazları alırken dikkatli olmak gerekir.
- Malik (Hissedar) Sayısı Tek kişinin sahip olduğu yerler daha değerli sayılır. Hissedar sayısı arttıkça değer düşer. Bazı parsellerde hissedar sayısı yüzleri, hatta binleri bulabilir, bu durum bu tür yerlere değer kaybettirir. Hissedar ne kadar çok ise, gayrimenkul o kadar değersizleşir.
- Elbirliği (İştirak Halinde ) Olan Yerler Miras kalan yerler, mirasçılar adına tapuda öncelikle elbirliği halinde tescil edilir. Buna iştirak halinde mülkiyet de denir. Bu tür yerlerde mirasçı olmayan kişilere satış yasaktır ve kredi kullanmak, ipotek yapmak da mümkün değildir. Yalnızca mirasçılar arasında satış yapılabilir. Ancak tüm mirasçılar bir araya gelerek -mümkünse- tüm gayrimenkulu birlikte satabilirler.
- Tescilsiz Yerler Tapuda tescili olmayan yerler, dışarıya satış yasağı olduğu için elbirliği halinde iken değer kaybederler. Bu değer düşüklüğünü sona erdirmek için mirasçılar bir araya gelip paylı mülkiyete geçebilirler. Paylar belli olduktan sonra değer düşüklüğü ortadan kalkar ve artık her paydaş payını istediği şekilde satabilir.
Tescili olmayan yerlerin tapusu bulunmadığından, değerleri zilyetlik hükümlerine göre belirlenir ve kullanıcılar tarafından satılabilirler. Tescilli yerler ise tapusu olan ve değerli olan yerlerdir.